Toplumların ve milletlerin tarihinde; yüzyıllar sonrabile insanların ilgisini çeken ve bilim adamlarının çalışmalarına konu olanönemli olaylar vardır. “Dönmelik / Sabataycılık” konusu da bunlardan birisidir. Bu konu; Dinler Tarihi’ninen paradoksal/ en karmaşık bir konusudur.
Geçmişten günümüze ulaşan yaklaşımlar ışığında Dönmelik / Sabataycılık konusu; Türk Milleti’nin 300 yıldanberi devam edip gelen bir gerçeği olduğu gibi günümüzün de bir gerçeğidir.Dinler Tarihi’nin “özel”konularındanolan Dönmelik/ Sabatayistlik heralanı, tarihin her kesimini ilgilendirmektedir. Bundan dolayı Dönmelik/Sabataycılık gibi hassas konulara, “komplo teorileri”, “düşmanlık” veya “tarafgirlik” bakışları ile yaklaşmak doğru/isabetli sonuçlara ulaşmayı engelleyebilmektedir. Bu gibi konularda; bilgi vebirikim yanında, ilkeli olmak, kâr ve zarar hesabı yapmak,ilim-akıl- sağduyuüçgeninde yaklaşmak, “bizimolmuş insanlar”ın çeşitliniyetlere alet edilmesine ve istismar konusu yapılmasına fırsat vermeyecekyaklaşımlar sergilemek önem taşımaktadır.
Sabatay Sevi’nin prensiplerine bağlı olmayı ve o idealiyaşatmayı - hertürlü şartlar içerisinde- gaye edinenleri de diğerlerindenayırmak gerekmektedir. Çünkü bazı kimselerce son yıllarda Sabatayizm veya Sabataycılık gündeme getirilmiş; kendisininSabataycı bir aileden geldiğini belirtip “ikili kimlik” taşımaktan kurtulmak, Musevi olaraknüfusa kaydedilmek için mahkemeye başvuranlar ve Musevi olarak kabul edilmesiyönünde karar alanlarda olmuştur. Bu durumda olan Dönmeler/ Sabatayistlerde;sistemlerinin temelini büyük ölçüde Yahudilik felsefesi üzerine kurmuşolmaları, Müslüman görünmekle beraber kalben Yahudiliğe ve/veya SabataySevi’nin ilkelerine bağlı kalarak “özel bir dinî kimlik” oluşturmaları, “iki kimlikli” varlıklarını üçyüzyıldan fazla birsüredir bozulmadan devam ettirmeleri sebebi ile “Sabataycılık/Dönmelik” veya “Sabatayizm” adı altında bir “eklektik dinî anlayış” olarak değerlendirilmektedir.
Sabatay Sevi’nin önerdiği inanç esaslarını, ilkelerini veuygulamalarını benimseyip yaşatanlar; Yahudilerden de Müslümanlardan da ayrıbir grup oluşturmuş ve Sabatayistler / Dönmeler olarak bilinmişlerdir. Buözellikleri dolayısıyla söz konusu grubu konu edinen bu çalışmaya “Dönmeler / Sabatayistler Tarihi” adının verilmesi uygun görülmüştür.Çünkü “Dönmelik/Sabatayistlik”hadisesi /olayı, bu çalışmada, ideolojik bakışın ve komplo teorilerinin dışında, tarihîgelişimi içinde, bilimsel bir bakış açısıyla ve kronolojik olarak elealınmıştır.