Türkiye’nin milletleşme süreciyle ve çok partili siyasetiyle yaşıt bir tarihi geçmişe sahip olan Milliyetçi Hareket Partisi (MHP), bu çerçevede siyasi geleneğini 1948’dekurulan Millet Partisi’ne (MP) dayandırmaktadır. Milliyetçilik düşüncesini ise Osmanlı Devleti’nin son döneminde beka kaygısının sonucu olarak diğer fikirler arasında temayüz etmiş olan Türk milliyetçiliği düşüncesi üzerine inşa etmiştir. Bu inşada Ziya Gökalp’in fikirleri tüm siyasi geleneği boyunca kendini hissettirmiş, tartışmalar ve eleştiriler de hep Gökalp düşüncesi üzerinden yürütülmüştür. MHP’nin Atatürk ve millî devletle (ulus-devlet) bağı ve başka bir ifadeyle kendini ulus-devletle meşrulaştırma çabasının da yine Gökalp kanalıyla mümkün kılındığı görülmektedir. MP ve Türkiye Köylü Partisi’nin “Mutedil Milliyetçilik” adıyla savunduğu milliyetçilik düşüncesinde, CKMP ve Alparslan Türkeş’in ortaya koyduğu milliyetçilik programında ve “Türk Rönesansı” amacında Gökalp etkilerini görmek mümkündür. Bu fikrî temel1970’lerde Partinin doğrudan söylemlerinde de takip edilebilmektedir. CKMP dönemi 27 Mayıs akabinde Türk milliyetçiliğinin sahip olduğu birikimle bir siyasi organizasyona kavuştuğu ve “Millî Doktrin”in ortaya çıktığı bir dönem olmuştur. CKMP’nin MHP adını almasıyla birlikte açılan dönem ise “Milli Doktrin”in stratejik bir genişleme olarak “Türk-İslam Sentezi” adıyla Gökalp’in düşüncesine uygun olarak gelenek-modernite arasında stratejik genişlemeye yöneldiği, iç barışın amaç edinildiği ve kitlelere yöneldiği dönemolmuştur.  12 Eylül 1980’nin meydana getirdiği ortamda MHP geleneğine bağlı Türk milliyetçileri Türkeş’in 4,5 yıl hapishane yaşamı sürecinde toparlanma çabalarına yönelmiş, Muhafazakâr Parti ve Milliyetçi Çalışma Partisi adıyla bunu sağlamaya çalışmışlardır. Sonrasında yeniden MHP adına dönüşüm sağlanmış, fikrî ve siyasi geleneğin tecrübesi1990’lara aktarılmıştır. Türkiye’nin gerçekleri üzerinde Türk milliyetçiliği düşüncesini değerlendirme noktasında tecrübeli olan MHP’nin değişip değişmediği de 1990’larda tartışılan konular içinde yer almıştır.