Türkmen Kızı, Paşa Bey-zâde Ömer Âli Bey'in 1889'da basılan romanı... Yazar, Ramazanoğulları sülâlesinin bir ferdi olarak, yıllar yılı Çukurova'ya düze inen İlbeyli Aşîreti'nden Türkmenlerin serencamını takip etmiş ve sonunda tecrübelerinden yararlanarak bu romanı kaleme almış. Aşîretin tarih boyunca yaşadığı bütün coğrafyayı Âli Bey'in de memuriyetle dolaşması ve gittiği Haleb, Suriye, Dersim, Diyarbekir topraklarında hep İlbeylilerle karşılaşması kaderin hoş bir tesadüfü...
Muhtemelen edebiyatımızın ilk köy romanı olan Türkmen Kızı okunduğunda, bir Türk aşîretinin yaşayış kültürü ve kendine has kelime kadrosu, XIX. asırda Osmanlı Devleti tarafından düze indirilme projesi ve Fırka-i Islâhiyye'nin faaliyetleri, aşîret ve obalar ara¬sındaki çatışmalar gibi pekçok konunun romana sızdığı farkedilecek. Kitabı bitirdiğinizde ise, aklınızda kocaman bir soru işareti kalacak: Erciş Dağı'nda ve Bingöl Yaylası'nda İlbeyliler yaşıyorsa, bölgenin bin yıldır sahibi olduğunu iddia edenler o sırada neredeydi?